بسم الله الرحمن الرحیم
در مطالب قبلی گفته شد که خداوند معرفت خود را به بندگان می‌شناساند، و وقتی راه هدایت مشخص شده بنده با پذیرش یا رد آن، مومن یا کافر میشود. حال باید دانست کفر و حقیقت کفر چیست؟
مَعْنَى اَلْكُفْرِ كُلُّ مَعْصِيَةٍ عُصِيَ اَللَّهُ بِهَا بِجِهَةِ اَلْجَحْدِ وَ اَلْإِنْكَارِ وَ اَلاِسْتِخْفَافِ وَ اَلتَّهَاوُنِ فِي كُلِّ مَا دَقَّ وَ جَلَّ منظور از کفر هر معصیتی است که از روی جهد و انکار و سبک شمردن و خوار انگاشتن در هر مورد کوچک یا بزرگی انجام شود. (تحف‌العقول/330)
همانطور که از حدیث شریف برمیآید اطاعت نکردن امر پروردگار، به تنهایی موجب کفر نمی‌شود. بلکه اگر روح این کار تسلیم نشدن و انکار ربوبیت خدا باشد سبب کفر میشود. همانطور که در دعای ابوحمزه ثمالی می‌خوانیم:
إِلَهِی لَمْ أَعْصِکَ حِینَ عَصَیْتُکَ وَ أَنَا بِرُبُوبِیَّتِکَ جَاحِدٌ وَ لا بِأَمْرِکَ مُسْتَخِفٌّ… وَ لا لِوَعِیدِکَ مُتَهَاوِنٌ لَکِنْ خَطِیئَةٌ عَرَضَتْ وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی وَ غَلَبَنِی هَوَایَ… خدایا، تو را نافرمانی نکردم در حالی که منکر ربوبیت تو بوده و یا فرمان تو را سبک شمرده باشم… و یا تهدید تو را چیزی حساب نکرده باشم. ولی یک خطایی پیش آمد و نفسم آن را برایم زیبا جلوه داد و هوای نفس بر من غلبه نمود…
همانطور که از متن دعا معلوم است انجام معصیت، بدون انکار ربوبیت خدا و سبک شمردن امر الهی منجر به کفر نمی‌شود. و چنین کسی (فاسق) است نه کافر.
مساله مهم این است که تردید و شک به خود راه دادن موجب کفر میشود: لا تَرتابُوا فَتَشُكُّوا، و لا تَشُكُّوا فَتَكفرُوا تردید(در پذیرفتن حق) به خود راه ندهید تا به شک بیفتید، و شک نکنید تا کافر شوید. (اصول کافی کتاب فضل علم، باب استعمال علم ح6)
هرچند خود شک در معرفت اختیاری نیست ولی مقدمت اختیاری آن منجر به کفر میشود. در مطالب بعد به شرح شک خواهیم پرداخت.
آخرین نظرات